10. พุทฺธุปฏฺฐากตฺเถรอปทานวณฺณนา

วิปสฺสิสฺส ภควโตติอาทิกํ อายสฺมโต พุทฺธุปฏฺฐากตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุทฺเธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโต กาเล สงฺขธมกกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย อตฺตโน สิปฺเป สงฺขธมเน เฉโก อโหสิ, นิจฺจกาลํ ภควโต สงฺขํ ธเมตฺวา สงฺขสทฺเทเนว ปูเชสิฯ โส เตน ปุญฺเญน เทวมนุสฺเสสุ สํสรนฺโต สพฺพตฺถ ปากโฏ มหาโฆโส มหานาที มธุรสฺสโร อโหสิ, อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท เอกสฺมิํ ปากฏกุเล นิพฺพตฺโต วุทฺธิปฺปตฺโต มธุรสฺสโรติ ปากโฏ, สตฺถริ ปสีทิตฺวา ปพฺพชิโต นจิรสฺเสว อรหา อโหสิ, อปรภาเค มธุรสฺสรตฺเถโรติ ปากโฏฯ

[51] โส เอกทิวสํ อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต วิปสฺสิสฺส ภควโตติอาทิมาหฯ ตํ เหฏฺฐา วุตฺตเมวฯ อโหสิํ สงฺขธมโกติ สํ สุฏฺฐุ ขนนฺโต คจฺฉตีติ สงฺโข, สมุทฺทชลปริยนฺเต จรมาโน คจฺฉติ วิจรตีติ อตฺโถฯ ตํ สงฺขํ ธมติ โฆสํ กโรตีติ สงฺขธมโก, โสหํ สงฺขธมโกว อโหสินฺติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานเมวาติฯ

พุทฺธุปฏฺฐากตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ

ทสมวคฺควณฺณนา สมตฺตาฯ

11. ภิกฺขทายิวคฺโค

1. ภิกฺขาทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา

สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิกํ อายสฺมโต ภิกฺขาทายกตฺเถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมชินวเรสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฏฺฏูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินนฺโต สิทฺธตฺถสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย วิภวสมฺปนฺโน สทฺธาชาโต วิหารโต นิกฺขมิตฺวา ปิณฺฑาย จรมานํ สิทฺธตฺถํ ภควนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมานโส อาหารมทาสิฯ ภควา ตํ ปฏิคฺคเหตฺวา อนุโมทนํ วตฺวา ปกฺกามิฯ โส เตเนว กุสเลน ยาวตายุกํ ฐตฺวา อายุปริโยสาเน เทวโลเก นิพฺพตฺโต ตตฺถ ฉ กามาวจรสมฺปตฺติโย อนุภวิตฺวา มนุสฺเสสุ จ มนุสฺสสมฺปตฺติมนุภวิตฺวา อิมสฺมิํ พุทฺธุปฺปาเท กุลเคเห นิพฺพตฺโต วุทฺธิมนฺวาย สทฺธาชาโต ปพฺพชิตฺวา นจิรสฺเสว อรหา อโหสิฯ

[1] โส อปรภาเค อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ อนุสฺสริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสนฺโต สุวณฺณวณฺณํ สมฺพุทฺธนฺติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวฯ ปวรา อภินิกฺขนฺตนฺติ ปกาเรน วริตพฺพํ ปตฺเถตพฺพนฺติ ปวรํ, รมฺมภูตโต วิเวกภูตโต สกวิหารโต อภิ วิเสเสน นิกฺขนฺตนฺติ อตฺโถฯ วานา นิพฺพานมาคตนฺติ วานํ วุจฺจติ ตณฺหา, ตโต นิกฺขนฺตตฺตา นิพฺพานํ, วานนามํ ตณฺหํ ปธานํ กตฺวา สพฺพกิเลเส ปหาย นิพฺพานํ ปตฺตนฺติ อตฺโถฯ

[2] กฏจฺฉุภิกฺขํ ทตฺวานาติ กรตเลน คเหตพฺพา ทพฺพิ กฏจฺฉุ, ภิกฺขียติ อายาจียตีติ ภิกฺขา, อภิ วิเสเสน ขาทิตพฺพา ภกฺขิตพฺพาติ วา ภิกฺขา, กฏจฺฉุนา คเหตพฺพา ภิกฺขา กฏจฺฉุภิกฺขา, ทพฺพิยา ภตฺตํ ทตฺวาติ อตฺโถฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ภิกฺขาทายกตฺเถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ